BASINA VE KAMUOYUNA!
ERİŞİLEBİLİRLİĞE BAHANE ÜRETİLEMEZ
7-14 Ocak tarihleri arası tüm dünyada ‘Beyaz Baston Görme Engelliler Haftası’ olarak anılmaktadır.
Baston kullanımı; görme engellilerin çarpma, düşme, yaralanma, sakatlanma riskini azaltmakta, yürüyüş ve fiziksel aktivitede bulunan engellilerin motor ve psikomotor becerilerini geliştirmekte, kendilerinin güven duygusunu, sosyal etkinliklere katılma ve bağımsız hareket edebilme yeteneklerini arttırmaktadır. Beyaz baston, görme engellilerin bağımsızlaşmasının ve özgürleşmesinin sembolüdür.
Görme engelli bireylerin güvenliğini, bağımsızlığını ve erişilebilirlik haklarını simgeleyen bu önemli hafta, görme engelli bireylerin baston kullanımını ve günlük yaşamda karşılaştığı sorunları tüm dünyaya duyurulması ve kamuoyunu bu konuda bilinçlendirilmesini bir kez daha hatırlatma fırsatı doğurmaktadır.
Antalya merkezinde faaliyet gösteren Erişilebilirlikte Yenilikçi Çözümler Derneği, tüm bu sorunları sadece belirli gün ve haftalarda değil yılın her gününde bürokrasinin gözüne sokmakta ve erişilebilirliğin sadece engelli bireyler için bir ayrıcalık değil, tüm insanlığın sahip olması gereken evrensel bir hak olduğunu savunmaktadır. Zira erişilebilirlik, hem temel bir hak hem de diğer hakları kullanabilmenin en önemli aracıdır. Erişilebilirlik, bağımsız yaşamanın ve toplumsal yaşamın tüm alanlarına tam katılımın temel şartıdır.
2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı Engelli Hakları kanununda erişilebilirlik kavramı; ‘binaların, açık alanların, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin engelliler tarafından güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olmasını; erişilebilirlik standartları ise Türk standartları ensütüsünün erişilebilirlikle ilgili yayımladığı standartları’ tanımlamaktadır.
2009 yılında ülkemizde yürürlüğe giren ve ülkemiz tarafından 2014 yılında Ek İhtiyari Protokolü imzalanan Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesinde ise; ‘
Kamuya açık binalar ve diğer tesislerde Braille alfabesi ve anlaşılması kolay nitelik taşıyan işaretlemelerin sağlanması’ maddesi yer almakta ve bu cümleyle görme engelli bireyler için erişilebilirliğin önemi vurgulanmaktadır. Ancak yerel yönetimlerde ve ulusal alanlarda çözüme kavuşturulmayan sorunlar süregelmekte ve kamuoyu yeterli derecede bilinçlendirilmemektedir.
Antalya Büyükşehir Belediyesi ise ne yazık ki erişilebilirliğe dair yayımlanan tüm kanun ve yönetmelikleri hiçe saymakta, kent planlamasında erişilebilirlik gereklerini yerine getirmemektedir. Bu durumları göz önünde bulundurmamasından dolayı kaynaklanan plansız yapılaşma sonucuysa görme engelli bireyler ulaşım ve erişim anlamında birçok sorunla karşılaşmaktadır. Belediye sınırları içerisinde bulunan kamuya açık alanlardaki fiziki düzenlemeler TSE standartlarına uygun şekilde yapılmadığından görme engellilerin günlük yaşam hareketi kısıtlanmakta, yerel hak ve özgürlüklerden istifadesi zorlaştırılmaktadır.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 07.11.2023 Tarih ve 32362 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 01.07.2024 Tarihinde yürürlüğe giren Yaya Yolları ve Kaldırımların Tasarım Kuralları Hakkında Yönetmeliğin 4. Maddesinin 5. Fıkrasında: ‘Yaya hareket alanlarında engel oluşturacak herhangi bir unsur tesis edilemez.’ hükmüne yer verilmektedir. Ancak Antalya Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere ilimizde bulunan tüm ilçe belediyeleri işbu yönetmelik hükümlerine aykırı hareket etmekte ve şehir planlamalarında TSE standartlarını dikkate almamaktadır. Ayrıca söz konusu yönetmeliği yine 4. Maddesinin 6. Fıkrası hükmü uyarınca herhangi bir denetim ve yaptırım uygulanmadığından kaldırımların oto galeri dükkanları tarafından vitrin olarak kullanılması, ticari taksiler ve elektrikli skuter’ler tarafından işgal edilmesi görme engelli bireyler için erişilebilirlik sorunu yaratmaktadır.
Antalya Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyelerinin yürüttüğü plansız yapılaşma sonucu kaldırım üzerinde ağaç, trafo, tabela, logar kapakları, elektrik ve telefon direkleri gibi engel teşkil eden kentsel donatı elemanlarının bulunması görme engelli bireylerin şehir içi hareketini zorlaştırmaktadır.
Öte yandan, 5378 Sayılı engelli Hakları hakkında kanunun 7. Maddesinde engelli bireylerin ortak alanlara, ulaşım ile bilgi ve iletişim hizmetlerine sorunsuz erişimi vurgulanırken Antalya Büyükşehir Belediyesi kent planlamasında bu hükümleri ihlal etmekte ve görme engelli bireyler için kenti yaşanılması güç bir hale dönüştürmektedir.
Tüm bu sorunların yanı sıra;
Otobüs duraklarının kaldırım üzerine doğru şekilde konumlandırılmaması,
Toplu taşıma araçlarının görme engelli bireylerin erişimine ve kullanımına uygun şekilde tercih edilmemesi,
Araç içi sesli anons sistemlerinin bulunmaması ya da var olanların çalışmaması, görme engelli bireylerin özgür ulaşım hakkını da maalesef elinden almaktadır.
Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından halkın hizmetine sunulan mobil uygulamalar ile web sitelerinin görme engelli bireylerin kullanımına uygun ve erişilebilir şekilde tasarlanmaması, görme engellilerin bilgiye erişim imkanını güçleştirmektedir.
Görme engelli bireyler için üretilen Sinyalizasyonlu Sesli ve Butonlu trafik ışıklarının yeterli düzeyde bulunmaması ve mevcuttakilerin de çalıştırılmaması, görme engelli bireylerin şehir içi trafiğinde can güvenliğini tehlikeye atarken; halka açık alanların, kamu kurum ve kuruluşlarının binalarının görme engellilerin erişimine uygun olarak yapılmaması ve hali hazırda bulunanların buna göre düzenlenmemesi ise yine görme engelli bireylerin kamu hizmetlerinden istifadesini sınırlamaktadır.
Yukarıda sayılan tüm bu erişilebilirlik mağduriyetleri, Antalya ilinde ikamet eden görme engelli bireylerin günlük hayatta en yoğun kullandığı alanlarda karşılaştığı; ancak bir türlü çözüme kavuşturulmayan en temel sorunların sadece birkaçını oluşturmaktadır.
EYÇÖZ, engelli bireylerin her alanda karşılaştığı tüm bu erişilebilirlik sorunlarına yenilikçi projeler geliştirmek ve kalıcı çözümler üretmek için karar alıcılarla bir araya gelerek ortak akılda buluşurken; Antalya’da faaliyet gösteren Engelli Sivil Toplum kuruluşları, tüm bu erişilebilirlik ihlallerine karşın e yazık ki sessiz kalmakta, sorunların çözümüne ilişkin atılacak adımlar için örgütlenmemekte ve işbirliğinden uzak durmaktadır. Çünkü bu kuruluşlar engelliliği ve erişilebilirliği kullanan sömürgeci bir yaklaşımla kamu hizmetlerini suistimal, kamuoyunu ise istismar etmektedir.
Böylesine vizyon ve misyona sahip STK’ların bu tutumunu fırsat bilen Antalya Büyükşehir Belediyesi ise anılan farkındalık günlerinde yemekli toplantılar düzenleyerek STK yönetici ve üyeleriyle bir araya gelmekte, onların sorunlarını dinlediklerine dair basında göz boyayıcı haberler yaptırmaktadır. Ancak her ne hikmetse etkinlik sonrasında Başta Büyükşehir belediye başkanı olmak üzere hiçbir yetkiliye ulaşılmamakta, engelliler sorunlarını dile getirecek muhatap bulamamaktadır.
EYÇÖZ olarak Antalya Büyükşehir Belediyesi Başkanına ve yetkililerine çağrımızdır!
Antalya’da ikamet eden görme engelli bireylerin ve tüm engel gruplarının erişilebilirlik haklarını ellerinden alamaz, bu konudaki taleplerini yeterli bütçe olmadığı, gerekli donanım ve ekipman bulunmadığı şeklinde geçersiz bahanelerle geri çeviremezsiniz!
Seçilmiş yöneticiler olarak engellilerle görüşmekten kaçamaz, engelli derneklerinin randevu taleplerine yanıtsız kalamazsınız!
Sırf engelli bireylerin yanındayız görüntüsü vermek için sadece farkındalık günlerinde düzenlediğiniz etkinliklerde salonlarınızı doldurmak için aradığınız engelli derneklerini yılın diğer günlerinde görmezden gelemez ve sorunlarına kayıtsız kalamazsınız!
Kısacası 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi kanunu uyarınca asil göreviniz olan erişilebilirlik gereklerini yerine getirmek zorundasınız. Zira bu tutum ve anlayışla hizmet vermeye devam ederseniz sandıkta cevabını ziyadesiyle alacaksınız.
Erişilebilirlikte Yenilikçi Çözümler Derneği, tüm bu sorunların aşılması ve erişilebilirliğin her alanda uygulanmasına yönelik çalışmalarını sürdürecek; görme engelli bireylerin BEYAZ BASTONLARINI sorunsuzca ve özgürce kullanabileceği, ‘GÜVENLİ, ENGELSİZ ve ERİŞİLEBİLİR bir ANTALYA’ oluşana dek haklı mücadelesine devam edecek.
Erişilebilirlikte Yenilikçi Çözümler Derneği
Yönetim Kurulu
EYÇÖZ, Erişilebilirlikte Yenilikçi Çözümler DerneğiGüvenli, Engelsiz ve Erişilebilir bir Dünya için engelsiz Yaşam Çözümleri